به گزارش پایگاه خبری تفکیک نیوز، حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی در نشست خبری همایش صدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی(ره)، مؤسس حوزه قم که عصر چهارشنبه ۲۷ فروردین ماه ۱۴۰۴ در خبرگزاری حوزه برگزار شد، ضمن تقدیر از زحمات و تلاش های خبرنگاران و اصحاب رسانه در اطلاع رسانی و نشر صحیح مطالب و فعالیت های حوزه های علمیه گفت: حوزه علمیه قم، حوزه‌ای با قدمت و پیشینه‌ای قریب۱۲۰۰ سال است، کسانی که در کتب تراجم و رجال از آنها نام برده شده به عنوان اصحاب امام صادق علیه السلام و اصحاب امام کاظم علیه السلام و اصحاب امام رضا و امامان دیگر علیهم السلام و شخصیت های دیگری را می‌بینیم از خاندان اشعری که به عنوان راویان و در کتب رجال به عنوان «فقیه قم» نام برده شده اند.
وی افزود: در کتاب نجاشی با افراد متعددی مواجه هستیم که آنها را به عنوان «شیخ القمیین» نام می‌برند که این مقام یک مقام علمی و تعلیمی در زمان خودش اصطلاح بوده و آن را به کار می بردند، «زکریابن آدم» را داریم امام رضا علیه السلام او را مأمون بر دین و دنیا یاد کرده و تایید می‌کنند که معالم دین و معارف دین از ایشان گرفته شود.
دبیرهمایش صد سالگی باز تاسیس حوزه علمیه قم ادامه داد: این ها شخصیت‌هایی هستند پایه‌های اولیه حضورشان اواخر قرن دوم و شکل گیری انسجام حوزه بحثی حدیثی محافل محدثان و تعلیم حدیث و فقه در اوایل قرن سوم در قم نقش گرفت و ما می‌توانیم با این شواهد تاریخی در کتب تراجم و رجال و یاد کردی که بزرگان از این افراد و شئونشان و القابشان و فعالیت‌های علمی‌شان به جای مانده ما سرآغاز حوزه علمیه را از آغاز قرن سوم بدانیم و امروز پیشینه قریب ۱۲ قرن را می‌بینیم که این امر سابقه و قدمت دارد و این جریان بعدها با ظهور مرحوم شیخ صدوق، رونق‌های خوبی رسید و تا قرن چهارم حوزه علمیه قم شور و نشاط و رونق مناسبی داشت و در طول زمان با دست به دست شدن حکومت‌ها در ایران و تهاجم‌هایی که از بلاد اطراف به ایران شده، طبیعی است که کل جریان فرهنگی و دانشی ایران تحت تاثیر حوادث قرار گرفته و حوزه علمیه قم هم از این مطلب مستثنی نبوده تا می‌رسد زمانی که مرحوم میرزایی قمی در قم مستقر می شوند و دوباره قم شاهد رونق و شکوفایی است و علمای متعددی در قم حضور پیدا می‌کنند و در فهرست شاگردان مرحوم میرزای قمی افراد متعدد و بزرگانی می‌بینیم که در حوزه علمیه قم تربیت شدند و از محضر ایشان استفاده کردند.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی گفت: در طول زمان های بعد از خود مرحوم میرزای قمی، این فراز و فرودها را شاهد هستیم؛ اما حوزه قم گرچه این ادوار را پشت سر گذاشته، ولی همچنان محافل علمی و شمع دانش و علم در این حوزه روشن بوده تا اینکه مرحوم آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری در زمانی که در حوزه سامرا، دارای درجه استادی بودند و جز امیدهای آینده، که از محفل و درس میرزای بزرگ و به ویژه از محفل مرحوم محمدتقی شیرازی استفاده می کرد و زمانی که ایشان قصد آمدن به ایران داشت این نکته را متذکر شد که ما برای آینده مرجعیت را برای شما امیدواریم که اداره حوزه علمیه آنجا و مرجعیت شیعه را عهده‌دار شوید.
وی افزود: آیت الله حائری می گویند، آنچه امروز در ایران می بینم نابسامانی‌های اجتماعی، غربت دین، فقر معارف در بدنه اجتماعی است برای خودم مسئولیت می بینم که برای امر احیای دین به ایران بروم. حوزه علمیه تاسیس و کادر سازی کنم.لذا به اراک آمدند و آنجا مستقر شدند چند سالی مشکلات و مسائل نگذاشت، برگشتند به کربلا، مجددبه ایران آمدند و ۸ سال قبل از اینکه وارد قم شوند در اراک بودند، اراک به عنوان یک شهری که قبلاً مرکز توجه نبود در کنار حوزه با سابقه اصفهان، به عنوان یکی از محافل درسی جدی مطرح شد و افراد مختلف از اقصی نقاط به اراک آمدند و آنجا حوزه درسی پر رونقی ایجاد شد.
وی ادامه داد: همین امر عالمان و اساتیدی که در حوزه قم بودند را به این فکر واداشت که باید برای حوزه در جوار مرقد حضرت معصومه سلام الله علیها که فرصت بسیار خوبی در طول تاریخ برای قم بود فکری کنند و مجدد این حوزه احیا شود.
دبیرهمایش صد سالگی باز تاسیس حوزه علمیه قم گفت: لذا از حاج شیخ دعوت کردند در سفری که به قم آمد، اینجا اصرار علما و دعوت علما جدی‌تر مطرح شد و ایشان قبول دعوت کردند و در قم مستقر شدند و در آغاز این سده، مرحوم شیخ در قم ماندگار شد و شاگردان ایشان از اراک به اینجا کوچ کردند و کار بزرگی که مرحوم شیخ کرد، با تکریم و نوع مواجهه با اهل علم و علمای بلاد خیلی از آنها را مشتاق کرد که بیاند و در حوزه قم مستقر شوند و برخی هم که در نجف و جای دیگه بودند آمدند به قم و این رونق درسی و طلاب را دیدند علاقه‌مند شدند که در اینجا به فعالیت بپردازند.
وی افزود: حوزه قم مجدد رونق و محافل درسی متعدد شکل گرفت، مدرسه فیضیه که دوران مرحوم فیض کاشانی را پشت سر گذاشت و دوران ملاصدرا را شاهد بود، گرد و غبار از او زوده و احیا شد، نیازمند این شد که طبقه دوم بسازند و مدرسه دارالشفا از رده خارج شده بود و مرکزی بود برای چایخانه و اقامت سفر و کارکردهای دیگر، مجدد این مدرسه به اقامت تحصیلی تبدیل شد و مدارس دیگر همچنین و این حوزه قم با محوریت مدرسه فیضیه و چندین مدرسه‌ای دیگری که در اطراف وجود داشت با احیا و مرمت آنها شاهد چند طلبه و اساتید بسیار بزرگوار باسواد دارای سوابق شد.
استاد حوزه علمیه بیان داشت: زمانی که به حوزه حاج شیخ مراجعه می‌کنیم می‌بینیم در حوزه ای که خودش مشهور است به عنوان یک فقیه دارای سابقه سامرایی که اهل تفکر بحث گفتگو و یک اصولی دارای قدر و مبنا؛ اما در آن اساتید فلسفه حضور پیدا کردند اساتید هیئت و ریاضی بودند و علوم دیگر در آن زمان در قم تدریس می‌شد و جالب‌تر که مرحوم حاج شیخ رحمت الله علیه، قائل بود که باید فقه به صورت تخصصی در بیاید امری که شاید به زعم ما این باشد که خوب بعد از انقلاب با مواجه با نیازهای متعدد یک حرف جدیدی است الان دارد مطرح می شود.،چند نفر از شاگردان خود مرحوم شیخ نقل کردند که ایشان قائل بود که باید ما ابواب فقه را و کسانی که در این علوم تحصیل می‌کنند تخصصی بخوانند.
معاون آموزش حوزه های علمیه گفت: آیت الله حائری در کنار این رونق علمی، نگاهی به خدمات اجتماعی مانند ساخت بیمارستان، درمانگاه، قبرستان، سد بند، رسیدگی به محرومان، رسیدگی به سیل زدگان داشتند، در بعضی از این سفرنامه‌های خانم‌های خارجی است که در ایران من اولین بیمارستان حرفه‌ای که مشاهده کردم، آشیخی در قم ساخته بود و استانداردهای بیمارستان را دارد.
وی با بیان این که ایشان در کنار رونق بخشی به علم و دانش و فرهنگ در ایران، به اوضاع احوال شهر قم هم توجه داشت بیان کرد: مرحوم حاج شیخ پایه‌گذار جریانی شد که از امام خمینی رحمت الله علیه سوال می‌کنند چرا حاج شیخ آن زمان قیام نکرد و شما این زمان قیام کردی و دولت پهلوی پسرش را سرنگون کردید، فرمود: «باز تاسیس و احیای حوزه زمان حاج شیخ زحمتش و تدبیرش و قدر و قیمت کمتر از جریان انقلاب و سقوط طاغوت نبود»
دبیرهمایش صد سالگی باز تاسیس حوزه علمیه قم با بیان این که ایشان با تدبیر و دوراندیشی پایه جریان نسلی را ساخت که آن نسل در کل ایران پراکنده شده و موجب تعالی فرهنگ مردم فرهنگ دینی شدند، گفت: حوزه علمیه قم مرهون تلاش‌های چنین شخصیت‌هایی است و اگر حوزه حاج شیخ در دوره باز تاسیس، هیچ خروجی نداشت، شخصیت های بی‌نظیری مانند امام راحل رحمت الله علیه برای فخر این حوزه کافی بود علیرغمی که در کنار آن ده‌ها عالم اندیشمند دیگر هم تربیت شدند و هر کدام در یکی از شهرها استان‌ها مناطق منشا خدمات و ارشاد مردم و تعالی فرهنگ این جامعه شدند.
وی ادامه داد: ضرورت ایجاد می‌کرد که ما در دهه‌های گذشته برای شخصیت‌های مختلف به حق و به جا نکوداشت بگیریم، آنها را شناساندیم از راه و روش و تدبیر آنها آموختیم و این سزاوار بود که برای مرحوم آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی که در سده اخیر در سرسلسله این حرکت علمی قرارداشت ایشان را معرفی کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین مقیمی خاطرنشان کرد: مرحوم حاج شیخ حدود ۷۰ ساله بود که وارد قم شد، آثار متعددی که داشت در دسترس نبود چاپ‌هایی که شده بود قریب ۴۰ سال از آنها می‌گذشت و دیگر یادی از آنها نبود و نسخه‌هایی از آنها مفقود بود کتبی که ۵۰ سال قبل چاپ شده باشند، نیازمند تصحیح و تحقیق عرضه در قالب‌های جدید هستند، یک تیم شبانه روزی در جستجو از آثار را انجام دادند امروز ما ان شاء الله در همایش پیش رو از موسوعه محققانه آیت الله حائری با ۲۰ جلد آثار ان شاءالله رونمایی خواهیم در این بخش خود احیای آثارها برای ما کافی بود که ما یک همایش درخور برای این شخصیت گران سنگ بگیریم و او را معرفی کنیم آثار او را احیا کنیم از سیره و روش کوه در دورانی که از شخصیت‌های وابسته به حکومت نقل شد مستند است موجود است کسانی که در سمت‌های وزارتی و کمتر بیشتر داشتند این را نقل کردن که دستگاه پهلوی مترصد موقعیتی بود که با حاج شیخ و حوزه قم برخورد کند و رسماً تعطیلش نماید، اما با تدبیر و درایت ایشان این حوزه حفظ شد و به مراجع ثلاث آیت الله صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری و آیت الله حجت منتقل شد تا زمینه۸ سال بعد از انتقال مرحوم شیخ با آمدن آیت الله بروجردی دوباره یک رونق و شاهد یک دوره جدیدی در حوزه بودیم. این جریان این ضرورت رو ایجاد می‌کرد که ما آثار حاج شیخ را تحقیق کنیم.
وی در ادامه با اشاره به برگزاری این همایش درز سال ۱۴۰۴ ادامه داد: ما می‌توانستیم همایش یک روزه و دو روزه با سخنرانی‌های علمی با مقالات محدود برگزار کنیم، سال اول تشکیل دبیرخانه نشریاتی که منتشر شد الان موجود است در همان سال اول به قدر یک همایش مقالاتی در رابطه با مبانی فقهی و اصولی واصل شد که سال بعدش در چند نشریه آنها را منتشر کردیم، اما تصمیم این شد که احیای آثار حاج شیخ در یک موسوعه ۲۰ جلدی جمع شود، چندین جلد از آثار حاج شیخ دوباره در دسترس قرار گرفت آنها را گذاشتیم در بخش‌های بعدی و بعد از خود همایش که ان شاءالله تقریراتی که می‌توان آنها رو احیا کرد و مجموعه ایشان را به قریب ۳۰ جلد رساند.
دبیرهمایش صد سالگی باز تاسیس حوزه علمیه قم گفت: بخش بعدی همایش که با عنوان همایش مشخص است، مرحوم حاج شیخ پایه‌گذار یک حوزه بود و این حوزه با ورود آیت الله بروجردی رونق و صاحب سبک به یک مکتب و زبان جدید در این جریان به گونه‌ای ادامه و امتداد پیدا کرد که ما ظهور شخصیت بی‌نظیری مانند امام خمینی رحمت الله علیه و دیگر مراجع هم عصر ایشان و جریان انقلاب در تاریخ دانش در حوزه علمیه قم و شاهد یک جهش علمی هستیم، بعد از انقلاب نیازهای مختلفی که حوزه وارد عرصه کارکردی شدن و اداره جامعه شدن نیازها خودشان را نشان داد و حوزه باید در قبال این احساس نیاز می آمد مسئولیت خودش را انجام می‌داد ما در عرصه‌هایی مواجه با نیاز شدیم که دانشش از اساس در حوزه علمیه قم وجود نداشت.
وی ادامه داد: نیازهای دوران حکمرانی دینی بود که حوزه باید به سبب ورود و حمایت از حکمرانی دینی آن را به دوش می‌کشید و این مسئولیت را به سرانجام می‌رساند البته کاری نو دشوار و انجام و پیچیدگی‌های خاص خودش را داشت، اما در عین حال حوزه آمده با ورود به عرصه‌های دانشی مختلف تاسیس رشته دوره‌های آموزشی تاسیس پژوهشگاه‌ها، گروه‌های علمی مختلف به این عرصه ورود پیدا کرد و روایت این جریان تا زمان آیت‌الله بروجردی و بیان این تطور تاریخی و آنچه بعد از مقطع انقلاب اسلامی در حوزه علمیه قم اتفاق افتاد.
حجت الاسلام والمسلمین مقیی گفت: ضرورت داشت در این برهه تاریخی روایتی از جریان ورود حاج شیخ تلاش‌های علمی و آثار ایشان و تطور دانش در سده اخیر و عملکرد حوزه داشته باشیم، لذا ۲۵ گروه علمی این بخش دوم مجموعه آثار سده غیر از آثار حاج شیخ را عهده‌دار شدند قریب بیش از ۳۰۰ مقاله و نویسنده به کار گرفته شد بعضاً مقالات سه تا چهار بار اصلاح و تکمیل بازنویسی در گروه‌های علمی شد، شش گروه عملکردی بخش آموزش، پژوهش، تهذیب، تبلیغ، حوزه و نظام و بحث نهادها را آنها عهده دار گزارش شدند. و این مجموعه دانشی و عملکردی خودش در کنار موسوعه ۲۲ جلدی حاج شیخ ما شاهد ۲۰ جلد از مجموعه مقالات صد سالگی حوزه در اثر دانش و عملکرد هستیم در کنار آن امروزه میزانی که می‌تواند روایتگری نسبی داشته باشد مرسوم شده است که همایش اگر بخواهد علمی بشود میگویند چه میزان از مقالات این همایش در بخش معتبر علمی توانست خودش را جای بدهد و مجوز نشر از تیم‌هایی که تیم تولید کننده نیستند و می‌خواهند رده علمی نشریات خودشان رادر سطح راوی نگه دارند و توانست خودش را بر آن نشریات تحمیل کند و به چاپ برسد.
وی ادامه داد: امروز به حول قوه الهی به مدد تلاش مدیران گروه‌ها و. دبیرخانه همایش، شاهد بیش از۲۲ نشریه هستیم که محتوای مقالات سده رو منتشر کردیم و جمعاً بیش از ۲۰ نشریه علمی مجموعه برخی از مجموعه مقالات ما را منتشر کردند این تلاش علمی، زمان میبرد تولید ۴۰ جلد علمی در جای خودش زمان لازم را میبرد.
در ادامه نشست خبری حجت‌الاسلام والمسلمین رجبی نیا مدیر علمی همایش صدمین سالگرد بازتاسیس حوزه علمیه قم با اشاره به تشکیل بیش از ۲۰ گروه تخصصی و جمع‌آوری ۱۲ هزار صفحه سند پژوهشی، گفت: هدف این همایش نشان دادن نقش‌آفرینی علمی حوزه در عرصه‌های مختلف از فقه و فلسفه تا مدیریت و روانشناسی است.
وی با اشاره به سابقه ۱۲۵۰ ساله حوزه‌های علمیه تأکید کرد: حوزه علمیه قم با برکت وجود حضرت معصومه(س) همواره پایدار بوده است، اما بازتاسیس آن توسط آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره) نقطه عطفی در تاریخ معاصر بود که باید به درستی روایت شود.
مدیر علمی همایش به تشکیل ۵ کمیته تخصصی فقه و سیاست، تاریخ و سیره، اسناد، مدارس و فلسفه و عرفان و اخلاق و تربیت در زمینه‌های برگزاری همایش اشاره کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رجبی نیا به دستاوردهای پژوهشی همایش نیز اشاره کرد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: جمع‌آوری و بررسی ۱۲ هزار صفحه سند تاریخی، تشکیل ۲۰ گروه تخصصی با حضور اندیشمندان، تدوین ۴۰ مقاله علمی در موضوعات مختلف، آماده‌سازی ۷ مجموعه تخصصی برای ارائه در همایش.
مدیر علمی همایش گفت: این همایش در پی پاسخ به این پرسش است که چرا به این نهاد حوزه علمیه میگویند. ما باید نشان دهیم که حوزه فقط محل تحصیل فقه نیست، بلکه در عرصه‌های مختلفی مانند: روانشناسی، علوم تربیتی، مدیریت و اقتصاد نقش‌آفرینی کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رجبی نیا از تشکیل هفت(۷) گروه عملکردی برای بررسی فعالیت‌های حوزه در زمینه‌های بررسی ساختارهای آموزشی، پژوهشی و تربیتی، مستندسازی دستاوردهای صدساله اخیر خبر داد.
وی در پایان گفت: ما باید روایتگر تلاش‌های علمی عالمان دین در طول این قرن باشیم. این همایش فقط نگاهی به گذشته نیست، بلکه نقشه راهی برای آینده حوزه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن طیب حسینی، دبیر اجرایی همایش نیز با اشاره به اهمیت و جایگاه این رویداد علمی و حوزوی اظهار کرد: این همایش روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ در مدرسه علمیه امام موسی کاظم (ع) قم برگزار خواهد شد.
مدیر اجرایی همایش «یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم» با بیان اینکه این همایش میزبان جمعی از علما، اندیشمندان، فرهیختگان و شخصیت‌های برجسته کشوری و بین‌المللی خواهد بود، گفت: این رویداد علمی فرصتی برای بازخوانی کارنامه یک‌قرن اخیر حوزه علمیه قم و تبیین نقش آن در تحولات دینی، علمی و اجتماعی ایران و جهان اسلام است.
مدیر روابط عمومی حوزه‌های علمیه اعلام کرد: مراسم افتتاحیه همایش «یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم» در صبح روز سه‌شنبه ۱۷ اردیبهشت و آیین اختتامیه همایش هم عصر چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت برگزار خواهد شد.
وی در ادامه به تشریح پنل‌ها و نشست‌های تخصصی همایش پرداخت و عنوان کرد: در این رویداد، کمیسیون‌ها و نشست‌های متعددی در حوزه‌های گوناگون علمی و پژوهشی برگزار می‌شود که از جمله آنها می‌توان به محورهای اخلاق، علوم قرآن و تفسیر، فقه و اصول، کلام، ادیان و مذاهب اسلامی، مهدویت، تاریخ اسلام، تاریخ معاصر، ادبیات، زبان و ترجمه، علوم تربیتی، فضای مجازی و فناوری، دانشنامه‌نگاری، فرهنگنامه‌نگاری و موسوعه‌نگاری حوزوی، مسائل بین‌الملل، تمدن اسلامی و نیز نقش حوزه در نظام و انقلاب اسلامی اشاره کرد.
مدیر اجرایی همایش «یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم» با بیان اینکه حدود ۳۰ برنامه علمی، نشست تخصصی و کمیسیون پژوهشی در این همایش برگزار خواهد شد، افزود: این برنامه‌ها با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی و با هدف گفتمان‌سازی علمی و تعمیق مباحث حوزوی برگزار می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین طیب حسینی در پایان خاطرنشان کرد: همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، نقطه عطفی در بازشناسی نقش تاریخی این نهاد دینی در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و تمدنی خواهد بود.
گفتنی است: همایش صدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم در روزهای ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت ماه با حضور اندیشمندان و علما برگزار خواهد شد. در این همایش پیام مقام معظم رهبری به همایش نیز قرائت خواهد شد.
