کندوان؛ تنها روستای صخره‌ای زنده در جهان

تفکیک نیوز،62کیلومتر که از تبریز، مرکز آذربایجان شرقی به سمت شهرستان اسکو بروید، به روستایی می‌رسید که این روزها آوازه‌اش جهانی شده است. کندوان روستای هفت هزارساله‌ای که خانه‌های کندویی شکل آن هر گردشگری را به طرف خود می‌کشاند، اولین روستای ایرانی است که در فهرست جهانی روستاهای گردشگری ثبت شده است تا از این به بعد در کنار یک میلیون بازدیدکننده داخلی کندوان در سال، به تعداد ۶۰میلیون بازدیدکننده خارجی آن نیز افزوده بشود.

انتخاب بهترین روستای گردشگری جهان اتفاقی است که از سال ۲۰۲۱ توسط سازمان جهانی گردشگری آغاز شده است. در سال دوم این واقعه، کندوان موفق شد از بین ۲۰۰روستا این عنوان را از آن خود کند و در فهرست بهترین‌ روستاهای جهانی جای بگیرد.

تنها روستای صحره‌ای زنده در دنیا

فقط سه روستای صخره‌ای در دنیا وجود دارد. یکی از آنها «کاپادوکیه» در ترکیه، دیگری «داکوتا» در آمریکا و یکی دیگر هم کندوان آذربایجان شرقی ایران است. البته با این یک تفاوت بسیار مهم که دو روستای صخره‌ای کاپادوکیه و داکوتا خالی از سکنه هستند، اما روستای کندوان تنها روستای صخره‌ای زنده دنیاست که در حال حاضر ۱۱۷خانوار در آن زندگی می‌کنند.

شاید جالب باشد که بدانید اهالی کندوان زمان حمله مغول به این منطقه آمدند. وقتی مغول‌ها به روستای «حیله ور» حمله کردند، محلی‌ها به این قسمت دامنه کوه سهند آمدند و با دستان خود حفره‌هایی را برای سکونت در دل کوه کندند. مردم حتی برای خود آغل، انبار، کاهدان و… هم ساختند.

 حفره‌هایی که اکنون خانه‌های کندویی شکل این روستا را در تپه‌های مخروطی و هرمی شکل با ارتفاع بیش از ۴۰متر تشکیل داده‌اند. درون هر مخروط هم بین دو تا چهار طبقه خانه ساخته شده ‌است. در اصطلاح محلی به این خانه‌ها «گیران» یا «کران» گفته می‌شود. جنس مخروط‌ها از نوع «اینمبریت» و «لاهار» است که به علت فعالیت آتشفشانی کوه سهند ایجاد شده‌اند.

کندوان از جهات مختلف مثل باستان‌شناسی، زمین‌شناسی، آب‌شناسی، صنایع‌دستی و گردشگری روستای مهمی است. این منطقه به علت داشتن جاذبه‌های مختلف از جمله خانه‌های صخره‌ای و جاری بودن زندگی عادی در آنها، آب هوای مطبوع، محیط و طبیعت بسیار زیبا، باغات وسیع میوه، لبنیات و عسل مرغوب و رودخانه‌ای سرچشمه گرفته از کوه‌های آتشفشان سهند و تعدادی چشمه‌های آب معدنی طبیعی که آب آنها بهترین درمان برای معالجه بیماری‌های سنگ کلیه است، اهمیت گردشگری بسیار بالایی هم دارد.

به این ترتیب کندوان مثلث، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را با هم در خود دارد. یک نکته جالب دیگر هم درباره این روستا که گفتنش خالی از لطف این است که خانه‌های کندوان شبیه یک کندوی زنبور عسل هستند و سوغاتی معروف این روستا هم عسل طبیعی است.

کندوان چگونه روستای جهانی شد؟

اما ماجرای ثبت کندوان به عنوان روستای جهانی گردشگری از همان دوسال پیش و زمان شکل‌گیری این انتخاب در سازمان جهانی گردشگری شروع شد. البته به جز کندوان نامزدهای دیگری هم از ایران در این رویداد شرکت کردند. میمند در کرمان، بیشه در لرستان، قاسم‌آباد در گیلان، کندلوس در مازندران، سهیلی در هرمزگان، ابیانه در اصفهان و پالنگان در کردستان. از بین این روستاهای ایرانی کندوان با ۲۰۰ روستای خارجی رقابت کرد و در نهایت در سال ۲۰۲۳ به فهرست جهانی روستاهای گردشگری راه پیدا کرد.

 سازمان جهانی گردشگری بهترین دهکده‌های گردشگری سال ۲۰۲۳ را با هدف تمجید از روستاهایی که در پرورش مناطق روستایی و حفظ مناظر، تنوع فرهنگی، ارزش های محلی و سنت‌های آشپزی پیشرو هستند، اعلام کرد.

شاخصه‌های انتخاب روستای جهانی

سازمان جهانی گردشگری ۹ شاخصه از جمله دارا بودن منابع فرهنگی، ترویج و حفاظت از آن، پایداری اقتصادی، محیطی، اجتماعی، پتانسیل گردشگری و توسعه و یکپارچگی زنجیره ارزش، حاکمیت و اولویت‌بندی گردشگری و نیز امور بهداشت، ایمنی و امنیت را به عنوان معیارهای انتخاب روستاهای جهانی اعلام کرده است که روستای کندوان توانست امتیاز قابل قبولی را از موارد مذکور کسب کند.

مزایای یک روستای جهانی

از مزایای انتخاب شدن به عنوان روستای جهانی می‌توان به معرفی در سطح بین‌المللی به عنوان نمونه‌ای برجسته از یک مقصد گردشگری روستایی، ارائه گواهی امضا شده توسط دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، دارا شدن فضایی برای تبادل تجربیات و آموزش، امکان شرکت در رویدادهای مرتبط با توسعه روستایی و گردشگری و در نهایت معرفی کشور صاحب روستا در ابعاد و زوایای مختلف گردشگری اشاره کرد.

سخت ولی گرم و باصفا

نه اینکه زندگی در دل صخره‌های غار مانند سنگی سخت نباشد اما بیش از هزار و پانصد سال است که اهالی کندوان در خانه‌های اجدادی خود مانده‌اند و کوه را رها نکرده‌اند. مردم این روستا شاخصه‌های سخت‌کوشی و تلاش را از کوه یاد گرفته‌اند و دلهای گرم و مهمان‌نوازشان نیز یادآور گرمی و شیرینی عسلی است که از کندوهای دل کوه به دست می ‌آوردند.

حالا با جهانی شدن این روستا فرصت مناسبی دست داده است تا این منطقه بدیع و تماشایی بیشتر از گذشته به دنیا معرفی شود و کندوان مقصد ثابت گردشگری خارجی در کشور باشد.