به گزارش خبرنگار زهره نعلبندی
به مناسبت میلاد سراسر نور حضرت امیرالمومنین، به اهمیت و ارزش کتاب نهج البلاغه که دربردارنده سخنان ناب ایشان است می‌پردازیم تا اهمیت این کتاب برای مخاطبان بیش از پیش مشخص شود.
نهج البلاغه منحصر به فردترین و معدودترین تراث شیعه است که به دست ما رسیده که مجموعه‌ای از کلمات اهل بیت(س) را در خودش جای داده است.
نهج البلاغه کتابی است که در آن تعدادی از خطبه‌ها، نامه‌ها و جملات کوتاه امام علی(ع) به کوشش سید رضی گردآوری شده است.
سید رضی هم می‌گوید “من ادعا نمی‌کنم که چنان احاطه‌ای بر سخنان آن حضرت داشتم که هیچ‌یک را از قلم نینداختم بلکه بعید نیست شمار از دست‌رفته‌ها بیش از آن باشد که به دست آوردم.”
با این‌حال بهترین کتاب و جامع‌ترین منبعی که ما امروز به عنوان یک کتاب در اختیار داریم همین نهج‌البلاغه است و جا دارد این کلام آقابزرگ تهرانی را عرض کنیم که فرمودند:” سزاوار است تشکر کنیم از احسانی که سید رضی با تالیف این اثر در حق ما انجام داد و تلاش او را قدر بدانیم که باعث شده همین مقدار از این جوهر به دست ما برسد و اگر وی به تالیف نهج‌البلاغه کمر همت نمی‌بست از این مقدار نیز محروم می‌ماندیم. چنانکه از دیگر خطبه‌های آن حضرت محروم هستیم”
ابن ابی الحديد از علمای معتزلی است که سخت شيفته كلام مولی است و مكرر در خلال كتاب خود شيفتگی خويش را ابراز می‌دارد. او در مقدمه كتاب خويش می‌گويد: به حق، سخن علی از سخن خالق فروتر و از سخن مخلوق فراتر است.
سخنان ابن ابی الحدید در شرح خطبه 221 نهج البلاغه بسیار خواندنی است او می گوید:
من سوگند یاد می کنم به کسی که تمامی امت‌ها به او قسم یاد می کنند که من این خطبه را از پنجاه سال قبل تاکنون بیش از هزار بار قرائت کردم، وهیچ گاه آن را نخواندم مگر این که در دل و اعضایم اثر کرد و آن را تامل نکردم مگر این که مردگانم را متذکر شدم و خود را مصداق سخن آن حضرت که درباره مرده ایراد فرمود پنداشتم. واعظان و خطیبان و فصیحان در این زمینه زیاد گفتند و من نیز مکرر بر آن‌ها واقف شدم و در هیچ یک از آن‌ها تاثیر این کلام را نیافتم.
خطبه 221 ناظر به تفسير «أَلْهَاكُمْ التَّكَاثُرُ* حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ» است؛ ولى مجموع این خطبه را مى توان به چهاربخش تقسيم كرد. در بخش اوّل سخن از بى خبرى بازماندگان از سرنوشت خويش است كه چگونه از وضع خفتگان در زير خاک پند و عبرت نمى‌گيرند.
در بخش دوم چگونگى حال گذشتگان را بيان مى كند كه چگونه در زير خاک و در قبرهاى سرد و خاموش آرميده اند، كسى از آن‌ها خبرى نمى گيرد. خانه‌هاى آن‌ها خالى و زندگى آنان به فراموشى سپرده شده است.
در بخش سوم گويا امام گفت گويى با آن‌ها دارد و آن‌ها با زبان حال پاسخ‌هايى مى گويند كه بسيار بيدارگر و تكان دهنده است.
در بخش چهارم امام عليه السلام از روزهاى پايانى عمر انسان سخن مى گويد كه چگونه طبيبان از درمان مايوس مى شوند و داروها از اثر مى افتد و لحظه به لحظه انسان به آخر عمر نزديک مى شود و از دوستان و بستگان فاصله مى گيرد زبان از كار مى افتد گوش شنوايى خود را از دست مى دهد و مرگ بر همه وجود انسان سايه مى افكند.
خلاصه کلام اینکه کتاب نهج البلاغه از کتب و منابع مهم شیعه است و فراز به فراز آن سرشار از کلمات ناب و درس عبرت است.
بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (رحمة‌الله) در وصیت نامه الهی سیاسی خود می‌فرمایند: ما مفتخریم که کتاب نهج‌البلاغه که بعد از قرآن، بزرگ‌ترین دستور زندگی مادی و معنوی و بالاترین کتاب رهایی بخش بشر است و دستورات معنوی و حکومتی آن بالاترین راه نجات است، از امام معصوم ماست.
امام خمینی در پیام دیگری نهج البلاغه را شفای دردهای فردی و اجتماعی دانسته و آن را اقیانوسی معرفی می‌نماید که هر دانشمندی در آن فرو رود، غرق می‌شود.
مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای نیز درباره این کتاب می‌فرماید: نهج البلاغه گنجینه عظیمی است که به این سادگی حتی به موجودیت آن نمی‌شود دست یافت و آن را فهمید و بعد از اینکه چنین موجودی را شناختیم، نوبت کار اصلی یعنی بهره‌برداری است. ما هنوز موجودیت نهج‌البلاغه را هم نشناخته‌ایم؛ البته بسیاری از منابع غنی اسلامی نیز همین وضعیت را دارند؛ اما نهج‌البلاغه با رتبه و پایه والایی که دارد در حقیقت یک استثناست که باید به صورت یک گنجینه استثنایی با آن برخورد کرد.
سید رضی که خود این کتاب را گردآوری کرده می‌نویسد: بعد از قرآن و بیانات پیامبر اکرم هر کلام و خطبه و مقاله‌ای را که خواندم و شنیدم توانستم با آن رقابت کنم و بهتر از آن یا همانندش را بگویم مگر کلمات امیرالمومنین را که هرچه کوشیدم توانایی رقابت با آن را در خود نیافتم.
آیت الله مکارم شیرازی نیز معتقدند که نهج‌البلاغه مرهمی بر دردهای جانکاه بشریت است، عالی‌ترین روش آزادی انسان‌ها را در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد؛ چراکه منادی عدالت اجتماعی است. این کتاب در نوع خود بی‌نظیر و برای هر زمان و هر نسل، اثر مفید می‌باشد.
شهید مرتضی مطهری درباره این کتاب می‌گوید: امتیاز نهج‌البلاغه برای فردی که سخن‌شناس باشد و زیبایی سخن را درک کند نیاز به توضیح و توصیف ندارد. اساسا زیبایی درک کردنی است، نه وصف کردنی نهج‌البلاغه پس از نزدیک چهارده قرن برای شنونده امروز همان لطف و حلاوت و گیرندگی و جذابیت را دارد که برای مردم آن روز داشت.
